Geschiedenis spoorwegen in en om Roosendaal

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Het kantoorgebouw van Van Gend & Loos, 1911-1989

Vanaf het dak van het stationsgebouw had je in de jaren tachtig een fraai uitzicht op de gevels van de gebouwen aan het begin van de Spoorstraat. Alle gebouwen waren nog zo wat in de toestand, zoals het in de jaren rond 1910 tot stand was gekomen onder leiding van de jonge architect J.A.S.M. de Lepper. Dat was overigens ook nog met veel gebouwen aan de Brugstraat het geval. Alleen de Sint Antoniuskerk met z'n markante toren ontbreekt in dit plaatje, want die werd in oktober 1977 gesloopt. De foto is gemaakt op 15 april 1987.

Terug naar 1912. De ansichtkaart laat hetzelfde rijtje panden zien, kort na de bouw in 1911. Alleen de opslagloods naast Van Gend & Loos ontbreekt nog, want die kwam er pas in 1921. Juist op de plek rijst de markante toren van de Sint Antoniuskerk omhoog.

Tegenover de vier panden aan de Spoorstraat stond de sigarenkiosk van de gebroeders Van Wely op het Stationsplein en de grote elektriciteitscentrale van de (Maatschappij tot Exploitatie van) Staatsspoorwegen. Op de achtergrond, tussen de gebouwen in, is het nieuwe ziekenhuis Charitas aan de Kalsdonksestraat te zien.

Met het opschrift ‘Factorij der Staatsspoorwegen voor binnenlandsch vervoer van bestelgoederen’, midden op de gevel, maakte 'Van Gend & Loos, H. Colignon & Cie' reclame voor haar aansluitend vervoer op de Staatsspoorwegen. De opschriften ‘Agence en Douane’ en ‘Inklaring’, hoog in de hoektoren, stonden borg voor expertise op het gebied van het opmaken van grensdocumenten. Naast 'Van Gend & Loos, H. Colignon & Cie' waren er rond 1900 in Roosendaal ongeveer tien expediteurs werkzaam. Vaak waren dat eenmansbedrijven, die zich bij het overlijden van de eigenaar hadden voortgezet in grotere verbanden. Bij het maken van de foto voor de ansichtkaart was het fraaie kantoorgebouw van Van Gend & Loos nog net niet helemaal gereed.

Links: De aanbesteding van het nieuwe kantoorgebouw met bovenwoningen vond volgens de advertenties in De Grondwet van 17 en 22 juli 1910 plaats op dinsdag 26 juli 1910. Rechts: Een dag later berichtte De Grondwet dat er 11 inschrijvingen waren, de hoogste met fl. 46.187,- en de laagste met fl. 41.918,-. Er waren aannemers uit Breda, Bergen op Zoom, Standdaarbuiten, Wouw en Roosendaal. De architecten waren Frank Blockx te Antwerpen en Joseph de Lepper te Roosendaal. Het werk moest gereed zijn op 1 mei 1911 en werd gegund aan Adrianus Année te Roosendaal als laagste inschrijver. Bericht in De Grondwet van 27 juli 1910.

Gevel Stationsplein van kantoorgebouw met bovenwoningen van Van Gend & Loos, H. Colignon & Co te Roosendaal, 1911-1989. Hieronder volgt het verslag van de officiele opening van het kantoorgebouw in 'De Grondwet' van woensdag 10 mei 1911.

De nieuwe kantoorlokalen der firma Van Gend & Loos

Zondag was het voor de bekende Expeditie-onderneming Van Gend & Loos alhier, een dag van groote beteekenis. In Juli van het vorig jaar toch, had de aanbesteding plaats van het imponeerende, moderne kantoorgebouw, dat met zijn grootsch-steedsch front en fraaien toren thans als één der schoonste gebouwen onzer gemeente, het nieuwe stadsgedeelte aan 't Stationsplein siert. Omstreeks 12 uur Zondagmiddag waren in het ruime kantoorlokaal één der firmanten, de heer René Colignon uit Brussel, de inspecteur de heer P. Ots uit Breda, de directeur de heer L. Heirsch, de handelsagent de heer G. Marteau en de heer Lecoq uit Brussel, het geheele kantoor- en dienstpersoneel (een 40 personen) en tal van belangstellenden uit de gemeente, vereenigd. Onder 't knallen van de champagne nam de heer Ots het woord ten einde de heer Colignon te complimenteeren met het grootsche werk dat voornamelijk onder zijne leiding was tot stand gebracht. Spreker herinnerde er aan hoe in 1888, toen het nieuwe, thans verlaten kantoor werd geopend, de beste wenschen voor den voorspoed en gestadigen vooruitgang der firma werden geuit.

Dat die wenschen in alle deelen in vervulling zijn gegaan, bewijst dit nieuwe, grootsche kantoorgebouw, niet opgetrokken uit zucht naar reclame of luxe, doch nood gedwongen, doordat de ruimte van het oude kantoor in geenen deele meer beantwoordde aan den enormen vooruitgang en bloei, welke het kantoor Roosendaal sinds dien tijd heeft ondergaan. Deze gestadige bloei en sterke vooruitgang is een verblijdend teeken en toont te meer onder welke uitstekende leiding de zaken der wereldbekende firma thans gedreven worden. Voor die werkkracht, voor die uitstekende verstandhouding en uitmuntende leiding breng ik u hier, namens den directeur, den handelsagent, den heer Marteau en het geheele personeel onze oprechte hulde en dank. Moge in dit nieuwe, monumentale kantoorgebouw de zaken steeds in bloei toenemen, tot welzijn van ons allen. Terwijl onder bravo’s de glazen gevuld worden, neemt de heer Colignon het woord, om dank te brengen aan den vorigen spreker, voor de wenschen hem en de firma toegedacht en tevens een woord van oprechte sympathie en hulde te brengen aan den directeur, den heer Heirsch en den heer heer Marteau, handelsagent, voor het vele dat zij gedurende hun aanstelling alhier voor den bloei en den vooruitgang der zaak hebben gepresteerd. Tevens maakt spreker gebruik van de gelegenheid om de heeren Frank Blockx en Joseph de Lepper, architecten en den heer Année, aannemer, van harte geluk te wenschen en zijne groote tevredenheid te betuigen met het fraaie gebouw dat zij hebben ontworpen en op zoo’n deugdelijke wijze voltooid. Ook aan ‘t overige personeel brengt spreker dank voor hunne immer getoonde groote welwillendheid en ambitie, daar waar het de belangen der firma betreft.

Alsnu worden ruimschoots de glazen met fonkelende champagne gevuld en ververschingen rondgediend, terwijl in een kameraad-schappelijken rondegang het geheele gebouw door al de aanwezigen wordt in oogenschouw genomen. Ieder stond verbaasd over de ruime, luchtige indeeling en de fraaie inrichting van al de lokalen. Heerlijk scheen de zon door de prachtige, in lood gevatte ruiten, voorstellende de wapens der elf provinciën des rijks, terwijl de roode graniethouten vloeren, de talrijke eikehouten lessenaars met de grenen wandbetimmering aan ‘t geheel een buitengewoon gezellig cachet verleenden. Men begrijpt dat bij ‘t telkens ledigen der glazen nog menig onderling speechje werd gehouden en de talrijke “hourah's” en luidruchtige “vivats” bewees ten volle dat het er vroolijk toeging. Eerst tegen half vier liep deze druk bezochte receptie ten einde, waarna een ieder uiterst voldaan en de meesten in een zeer jolige stemming huiswaarts keerden. Tot slot sluiten ook wij ons geheel aan bij de gelukwenschen dien morgen de firma Colignon & Cie toegedacht; moge deze belangrijke expeditie-onderneming nog immer in bloei toenemen tot heil van haar talrijk personeel en tevens tot meerdere welvaart onzer gemeente. Ook de heeren Blockx en De Lepper onze felicitaties voor het fraaie ontwerp en den heer Année voor de voltooiing van het monumentale kantoor, waardoor onze stad wederom met een prachtgebouw is verrijkt, waarop wij met recht trots kunnen zijn.

Nogmaals een plaatje vanaf het stationsgebouw op de karakteristieke panden. Rechts staat de sigarenkiosk en daarachter het in 1914 in gebruik genomen en nog steeds bestaande hotel 'Central'. Inmiddels was toen de Brugstraat nagenoeg geheel bebouwd.

Het pand had alleen gelijkvloers kantoorlokalen. Daarboven lagen twee dienstwoningen (appartementen): één voor de directeur (rechts met opgang vanuit Brugstraat) en één voor de bureauchef vanuit de Spoorstraat (links, met opgang vanuit Spoorstraat). Overigens werden de beide bovenwoningen na het vertrek van toenmalig directeur A.H. Dirksen in juni 1974 niet meer als zodanig gebruikt. In de andere bovenwoning woonde tot omstreeks 1970 chef administratie (en plaatsvervangend directeur) Jan Krens (een zoon van J.B.F. Krens, onderdirecteur te Utrecht) en daarna tot omstreeks 1973 Frans van Meer (chef in- en uitvoer). Na het vertrek van Dirksen en zijn collega's werd een deel van de bovenverdieping ingericht tot kantoor (o.a. afdelingen boekhouding en personeel). De foto is gemaakt op 31 maart 1985.

Vanaf mei 1911 hadden directeur Leopold Heirsch en zijn vrouw een riant appartement (met deels ronde voorkamer) boven het kantoor van Van Gend & Loos. Behalve de helft van de eerste verdieping hadden Heirsch en zijn vrouw ook nog de helft van de tweede en de zolder. Tekening Marius Broos, Roosendaal.

Tweemaal een blik op het hoekfront met de toren, waarop fraaie glazenplaten waren gemonteerd. Aan de kant van de Spoorstraat en het Stationsplein stond daarop 'Agence en Douane' en aan de Brugstraat 'Inklaring'. Daarmee werd in het kort aangegeven waar een expediteursbedrijf zich mee bezig hield. De foto's zijn gemaakt op 31 maart 1985 en 11 juli 1985.

Tweemaal een blik op de zijfronten, links kant Brugstraat (met rechts het kantoorgebouw van de BBA) en rechts kant Spoorstraat, waarbij ook het front van de opslagloods uit 1921 goed te zien. Foto's Marius Broos, 31 maart 1985 en 9 november 1986. Op de foto rechts is naast het kantoor van Van Gend & Loos de goederenopslagplaats (met paardenstalling) te zien, die 1921 werd gebouwd volgens de vergunning van 2 maart 1921. De foto's zijn gemaakt op 31 maart 1985 (links) en 9 november 1986.

De teloorgang van een markant gebouw in Roosendaal

Het fraaie pand op de hoek van Brugstraat en Stationsplein kwam in 1984 na het verplaatsen van de administratieve activiteiten naar het stationsemplacement te Roosendaal (in de voormalige douanegoederenloods) en naar Breda leeg te staan. In 1985 bood John van de Luijtgaarden, een bekend Roosendaals handelaar in onroerend goed, in eerste instantie 750.000 gulden. In Utrecht vond men dit te weinig. Van de Luijtgaarden was zelfs bereid 800.000 gulden als laatste bod contant op tafel te leggen, maar omdat Utrecht een prijs van fl. 1.200.000,-- voor het beeldbepalende pand in het hoofd bleef houden (gelijk aan de in Roosendaal gedane investeringen voor interne verbouwingen en verplaatsing van activiteiten), ging de verkoop niet door. De foto is gemaakt op 3 april 1988.

In de daaropvolgende jaren viel het pand ten prooi aan verval en verwaarlozing. Al na twee winters vlogen duiven in en uit op zolder, waren gietijzeren verwarmingsradiatoren door vorst kapot gesprongen en stonden de kelders onder water, terwijl alle kozijnen van ramen en deuren inmiddels waren verrot en het dak allerlei lekkages vertoonde. De foto is gemaakt op 3 april 1988.

Uiteindelijk werd het pand voor slechts fl. 275.000,-- verkocht aan Sprangers Bouwbedrijf te Breda, die een eventuele plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst niet wilde afwachten en het gebouw rond Kerstmis 1989 zonder slag of stoot van de kant van het gemeentebestuur en de Roosendaalse bevolking onder de slopershamer liet vallen. De strijd om het behoud van (industrieel) erfgoed moest in Roosendaal nog helemaal van de grond komen. Uiteindelijk kwam in de jaren negentig 'Stichting Beeld' met initatieven (en niet het gemeentebestuur), maar toen waren ook alle andere beeldbepalende panden van architect Joseph de Lepper aan het begin van de Spoorstraat voorgoed verminkt. De foto is gemaakt op 13 juni 1988.

Gezicht vanaf het dak van het 'Stadskantoor' in de richting van de Vincentiusstraat, 15 april 1987. Het zo markante kantoorgebouw van 'Van Gend & Loos' steekt boven alles uit. Iets naar links staat de 'toren' van het (toenmalige) verwarmingsgebouw voor het stationsgebouw en helemaal links is het dak van de noordoostzijde van het stationsgebouw te zien.

Gezicht vanaf het dak van het 'Stadskantoor' in de richting van de Vincentiusstraat, 15 april 1987. Op de toren van het kantoorgebouw van 'Van Gend & Loos' is duidelijk het woord 'Inklaring' te lezen. Iets links ervan is in de verte de locomotievenloods van de NS te zien en op de voorgrond de vroegere loods voor binnenlands goederenvervoer, die op het moment van de foto alleen als opslagplaats in gebruik was.

Gezicht vanaf het dak van het 'Stadskantoor' in de richting van de Vincentiusstraat, 22 april 1987. Op de toren van het kantoorgebouw van 'Van Gend & Loos' is duidelijk het woord 'Inklaring' te lezen. Rechts hiervan is in de verte de locomotievenloods van de NS te zien. Links van de toren staat de vroegere douanegoederenloods, die op het moment van de foto alleen voor het binnenlands goederenvervoer werd gebruikt. Ervoor staat de 'toren' van het (toenmalige) verwarmingsgebouw voor het stationsgebouw.

Alle panden aan het begin van de Spoorstraat uit 1911 hadden architect Joseph Antonius Stephanus Maria de Lepper als ontwerper. Hij had zich per 13 april 1907 vanuit zijn geboorteplaats Breda in Roosendaal gevestigd, achtereenvolgens aan het Stationsplein A 159 (nabij oud station), Molenstraat B 64, later B 154, later 29 en tenslotte zijn nieuwe woonhuis aan het Stationsplein 5A naar eigen ontwerp. Het was het woonhuis uiterst links op de foto, dat hij voor eigen rekening liet bouwen. Joseph de Lepper heeft er slechts enkele jaren gewoond, want de nog jonge architect, geboren op 3 augustus 1880 te Breda, over-leed al op 25 februari 1915 te Roosendaal. Volgens de lijkschouwing was dat aan febris typhodea (tyfeuze koorts door een infectie met tyfusbacillen), een andere bron spreekt echter gewoon over voedselvergiftiging. Joseph de Lepper was gehuwd met Maria Theresia Huijs, geboren op 12 november 1884 te Steenbergen. Uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren, Dorothea Johanna Maria op 23 maart 1912 en Willem Antoon op 6 oktober 1914, beiden te Roosendaal. Na het overlijden van haar man verhuisde Maria Huijs met haar kinderen per 27 mei 1915 naar Ginneken. De foto is gemaakt op 3 april 1988.

Door de afbraak van het kantoorgebouw van Van Gend & Loos in 1989 en de verminking van drie panden (hotel Verbunt, later hotel Goderie, met links en rechts een woonhuis) tot één blokkendoos in 1993 verdween meteen de helft van alle panden van De Lepper in Roosendaal. De foto is gemaakt op 3 april 1988.

Door de afbraak van het kantoorgebouw van Van Gend & Loos in 1989 en de verminking van drie panden (hotel Verbunt, later hotel Goderie, met links en rechts een woonhuis) tot één blokkendoos in 1993 verdween meteen de helft van alle panden van De Lepper in Roosendaal. De foto dateert uit circa 1985. Het woonhuis links hoorde sinds eind 1972 bij het hotel. Foto J. Sturm, Roosendaal.

Handtekening van architect Joseph Antonius Stephanus Maria de Lepper, ontleend aan zijn testament van 8 mei 1911.